تعریف رفتار سازمانی

 

 

هرگاه از مدیران خواسته می شود که در مورد مسائلی که پیوسته با آن روبرو می شوند صحبت کنند، همواره به پاسخ های مشابهی دست می یابیم. بیشتر این مدیران به مسائل «انسانی» اشاره می کنند. آنها درباره مهارت اندک مدیران در ایجاد رابطه با کارکنان و نیز ضعف زیر دستان در ایجاد ارتباط با مقامات ارشد، نداشتن انگیزه، تضاد و تعارض بین کارکنان در واحد و دایره سازمان، مقاومت کارکنان در برابر به روز شدن سازمان و مسائل و مشکلات مشابه صحبت می کنند. 

از آنجا که کار مدیر این است که بتواند کارها را به وسیله دیگران (کارمندان و …) انجام دهد، بنابراین داشتن مهارت های لازم در مورد رفتار سازمانی، اهمیت و ارزش زیادی دارد و دانستن آن برای حل چنین مسائلی، یک دارایی ارزشمند و ضروری به حساب می آید.

رفتار سازمانی Organizational Behavior که عموماً با عنوان (OB) از آن نام برده می شود، به صورت حوزه ای که متشکل از چند نظام عملی است و به شناخت و اداره بهتر افراد در محیط کار کمک می کند، ارائه می شود. هر یک از ما می کوشیم تا هر پدیده ای را بر اساس قضاوت شهودی خود مورد بررسی قرار دهیم. برای مثال، یکی از دوستان ما دچار سرماخوردگی می شود و بلافاصله ما به او یادآور می شویم که «شما غذای مناسب نخورده اید، لباس مناسب نپوشیده اید و یا می گوییم هر سال به هنگام تغییر فصل، مردم دچار سرماخوردگی می شوند.» واقعیت این است که نمی دانیم چرا سرما خورده است، ولی این نمی تواند ما را از ابراز نظر و قضاوت شهودی باز دارد. در رفتار سازمانی سعی می شود تا مطالعه یا بررسی منظم (سیستماتیک) جایگزین قضاوت شهودی شود. یعنی، کاربرد مدارک و شواهد علمی که در شرایط کنترل شده جمع آوری می گردد، به شیوه ای معقول و حساب شده مورد سنجش و ارزیابی قرار می گیرد و در رابطه با هر معلولی در پی علت برمی آید. بدیهی است که وجود چنین هدفی باعث می شود که به نتایجی درست و صحیح دست یابیم. بنابراین رفتار سازمانی بر پایه تحقیقات و پژوهش های گوناگونی که به صورت منظم یا سیستماتیک طرح ریزی شده، قرار دارد.

در رفتار سازمانی به موضوع «رضایت شغلی افراد» توجه زیادی می شود. مدیران همواره به سه علت به موضوع «رضایت شغلی افراد» توجه می کنند. نخست، می توان بین میزان رضایت شغلی فرد و تولید یا بهره وری ، یک رابطه مستقیم مشاهده کرد. دوم، چنین به نظر می رسد که رضایت شغلی فرد با میزان غیبت و جابجایی کارکنان رابطه معکوس داشته باشد. و در آخر، می توان استدلال کرد که مدیران در برابر کارکنان خود احساس مسئولیت انسانی می کنند و باید از نظر عاطفی آنها را ارضاء نمایند.

واژه سازمان در آخرین بخش تعریفی که از رفتار سازمانی به عمل آوردیم، قرار داردکه باید آن را توضیح داد. رشته های علمی، مثل جامعه شناسی و روان شناسی از جمله رشته های شناخته شده ای هستند که به هنگام مطالعه رفتار، مورد توجه قرار می گیرند. ولی در مطالعه این رشته های علمی تنها به مسائل مربوط به کار توجه نمی شود؛ برعکس، در رفتار سازمانی، رفتار فرد یا گروه، در رابطه با کار از اهمیت ویژه ای برخوردار است و همین امر باعث می شودکه موضوع سازمان مطرح شود. سازمان یک ساختار رسمی از کارهای هماهنگ و برنامه ریزی شده و مستلزم وجود دو یا چند نفر است تا یک هدف مشترک یا معمولی را تأمین نمایند. از ویژگی های سازمان، وجود سلسله مراتب اختیارات و نوعی تقسیم کار است.

بنابراین رفتار سازمانی دربرگیرنده رفتار فرد در سازمانهای مختلف تولیدی و خدماتی، خواهد بود. در سازمانهایی چون مدرسه، بیمارستان، کلیسا، واحدهای ارتش، سازمان خیریه و سازمان های دولتی نیز همین مسأله مطرح می باشد. به طور کلی رفتار سازمانی در کشور های مختلف متفاوت است. شیوه هایی که از طریق آن می توان کارکنان و اعضای سازمان های آمریکا را تشویق کرد در مکزیک و دانمارک و ایران کاربرد چندان زیادی ندارد و استفاده از آن الزاماً منجر به موفقیت نخواهد شد.